مطالعه تطبیقی نحو فضای معماری کاروانسرا‌های دوره قاجاریه (مطالعه موردی: کاروانسرا‌های قزوین و کاشان)

یکی از دستاورد­های تکنیک‌های نحو­ فضا1جهت تحلیل­ روابط فضایی ساختمان‌ها، ترسیم نمودار توجیهی می­باشد. هدف این پژوهش نمایش نحوه استفاده از تکنیک چیدمان فضا در تحلیل روابط خاص معماری کاروانسرا­های ایرانی می­باشد. «امنیت» و «دسترسی» از مهم‌ترین فاکتورها در خلق روابط فضایی کاروانسراهای ایران محسوب می­شوند. این عوامل با ترسیم نمودار­های توجیهی چندین نمونه از کاروانسرا­های قزوین و کاشان مورد مطالعه قرار ­گرفته­اند. در این پژوهش، با کمک مطالعات کتابخانه­ای و میدانی، شناخت کاروانسرا­های منتخب انجام شده­، پس از بررسی چیدمان فضایی این کاروانسرا­ها، با ترسیم نمودار­های توجیهی، به تحلیل آنها بر­اساس نگرش نحو فضا پرداخته شده است. در پایان، مقایسه تطبیقی حجره­ها، انبار­ها و صحن کاروانسرا­ها و ارتباط با سایر فضاها، دسترسی و امنیت آنها با استفاده از شیوه «ترسیم و تحلیل نمودار­های توجیهی» انجام شده ­است. چنین برمی­آید که بازخوانی مفاهیم معماری کهن در جهت احیای هویت ایرانی از دریچه دستاوردهای این پژوهش قابل پیگیری باشد.